Kandillerde Helva Kavurmak... (İrmik Helvası)

Ne yalan söyleyeyim evlendiğimden bu yana kandillerde sadece büyükleri arar, kandilllerini kutlar, o geceye özel dualar ederdim ama geçen haftaki Mevlid Kandili'ne kadar hiç helva kavurmamıştım.

Dün gece yattığımda helva kavurmanın nasıl bir özelliği olduğunu düşündüm. Neden büyüklerimiz kandillerde helva kavurmuşlar? Benim cevabım bu yazıda saklı.

"Mutfakta ocağın başındayım. Kocaman bir tencerede irmiği, tereyağ ve çam fıstığı ile kavuruyor ve içimden bildiğim duaları fısıldıyorum. Ocağın üstündeki hafif ışık aydınlatıyor sadece mutfağı. Radyoda TRT'nin Mevlid Kandili özel programında ilahiler okunuyor. Ayakta durmaktan biraz belim ağrımış. Semoş henüz ışıklarını yakmadığım salonda koltuğun üstünde sessiz sessiz oturuyor. Babamız daha eve gelmemiş henüz. Tereyağının ve irmiğin kavruk kokusu mutfaktan ağır ağır yayılmaya başlamış.
Önce ölmüşlerimizi hatırlıyorum. Eşimin, benim ailelerimizin... Sırasıyla onların ruhuna okunuyor dualar. Ara ara gözlerim nemleniyor. Sonra devam ediyorum sahip olduklarımız ve olmasını istediklerimiz için, sevdiklerimiz için. Garip bir huzur var evin içinde. Ben o ocağın başında dualar eder, helvayı kavururken, o mutfakta yanlız olmadığımı hissediyorum."

İrmik Helvası (Ekrem Muhittin Yeğen'in kitabından alınmıştır.)

Malzemeler
2 bardak irmik
165 gr tereyağ (ben 150 gr kullandım)
Yarım kahve fincanı çam fıstığı
1 bardak + 1 bardaktan bir parmak az şeker
3,5 bardak süt

Yapılışı
Tereyağını orta ateşte eritip kızdırın. İrmiği ve çam fıstığını ilave edip ortadan biraz daha az ateşte irmiğin meyanesi gelene kadar en az 40-50 dakika kavurun.

(İrmiğin meyanesi Ekrem Muhittin Bey'e göre çam fıstıklarının renginin pembeleşip, irmiğin renginin ise altın sarısına dönmesi ile oluyor. Meyanenin gelmeye başladığını fıstıkların sararmasından anlayabiliyorsunuz. Eğer irmiğin rengi zamanından önce birden koyulmaya başlarsa kavrulmaya yüz tutmuş demek oluyor ve hemen ateşi kısmanız tavsiye ediliyor kitapta. 40-50 dakikadan önce meyanesi gelen irmik helvasının pek lezzetli olmayacağı belirtiliyor. )

Diğer yanda sütü kaynatın. İrmik kıvamına geldiğinde yavaş yavaş kaynar sütü irmiğe ilave edin. (Dikkat! İrmik tenceresi çok sıcak olduğundan süt ilave edildiğinde sıçramaya başlıyor. Sütü irmiğe çok yavaş koymalısınız ki yanmayasınız.) İyice karıştırıp şekeri ilave edin. Şekeri irmiğe karıştırarak yedirin. 10-15 dakika çok hafif ateşte demlendirin. Daha sonra ocağın altını kapayıp 15-20 dakika kadar ılınmaya bırakın. Karıştırıp servis tabaklarına paylaştırın. Eşe, dosta, komşunuza dağıtın. Afiyet olsun.

YAZIYA BİR NOT
"Kırım, Dağıstan, Azerbaycan Anadolu, İran ve Irak Türklerindeki bir inanca göre ölülerin ruhları Cuma akşamları evlerine gelir evin fertlerini adeta kontrol eder, onlar iyi ve güzel işler yapıyorlarsa mesela Kur' an okutup, helva kavurup aile ve çevre fertleri ile iyi geçiniyorlarsa, mutlu olarak dönerler. Sarhoş, kavgacı, geçimsiz, haksızlık yapan bir yaşam içerisinde iseler mutsuz dönerler. Bazı yörelerde "çocuklara güzel otur, dedenin ruhu ziyarete geldi bak, şimdi percerede" denildiği de olur. Adeta bu dünyadan göçenlerle bu dünyada kalanların ruhları arasında süreklilik arz eden bir iletişim vardır.
Ruhların koku aldıkları inancı vardır. Bunun içindir ki, kandillerde simit, arife ve cuma günlerinde lokma ve helva yapılır. Bunlardan ev halkının yanı sıra konu-komşu ve herkese ikram edilir. Böylece ölülerin ruhunun şad olduklarına inanılır. Ayrıca meleklerin güzel kokudan zevk aldıkları çirkin kokudan rahatsız oldukları inancı da vardır. Buradan hareketle iyi olduğuna inanılan yağ ve un kokusu mübarek olduğu kabul edilen gecelerde kokutularak melekler vasıtasıyla ölülere şefaat dilenilmiş olması da düşünülebilinir. "
Dr. Yaşar Kalafat'ın "Türk Halk İnançları" adlı e-kitabının tanıtım notlarından alınmıştır.